W Polsce znajdują się dwadzieścia trzy parki narodowe. Jednym z nich jest Tatrzański Park Narodowy. Powstał on w latach 50. ubiegłego wieku. Przyczyny jego powstania sięgają jeszcze XIX stulecia i mającej wówczas miejsce rewolucji przemysłowej. Właśnie wtedy ludzie zaczęli prowadzić katastrofalną w skutkach dla przyrody Tatr działalność. Rozwój osiągnięć ludzkich, takich jak na przykład budowa dróg dojazdowych i zakładów hutniczych, czy papierniczych prowadziła do niszczenia roślinności oraz wyrębu lasów. Także pasterstwo doprowadziło do znaczących zmian krajobrazowych. Duży wpływ na wyniszczanie tatrzańskiej przyrody miały także niewłaściwa gospodarka leśna oraz łowiectwo i rybołówstwo. Nie tylko zmieniono sposoby zalesiania wyniszczając niektóre gatunki drzew, ale również doprowadzono do zmniejszenia populacji kozic oraz świstaków oraz do wprowadzenia obcych gatunków ryb do jezior tatrzańskich, skutkiem czego większość z nich musi być teraz sztucznie zarybiana. Wszystko to zrodziło potrzebę stworzenia miejsca, które chroniłoby przyrodę Tatr.

Powstanie Tatrzańskiego Parku Narodowego

Idea ochrony przyrody w Tatrach zrodziła się w drugiej połowie XIX wieku, gdy ziemie polskie znajdowały się jeszcze pod zaborami. Tatry należały ówcześnie do Austrii. Sejm Galicyjski zajął się uchwaleniem prawa, które zabraniało polowania na kozice oraz świstaki. Aby prawo to było przestrzegane powołano nawet dwuosobową straż myśliwską. Warto wspomnieć, że była to pionierska ustawa tego rodzaju w Europie. Wkrótce po tym wydarzeniu powstało Towarzystwo Tatrzańskie. Zajęło się ono rozszerzeniem gatunków chronionych również na roślinność. Szczególną opiekę zyskały w tym czasie między innymi cisy, limby oraz szarotki alpejskie.

Członkowie Towarzystwa Tatrzańskiego zaczęli wprowadzać w życie ideę utworzenia parku narodowego. W tym celu powołali oni Towarzystwo Ochrony Tatr Polskich. Głównym zadaniem tej organizacji było zebranie funduszy na wykup ziemi tatrzańskich z rąk prywatnych. Zdołała ona wykupić około 1000 hektarów.

Niezależnie od Towarzystwa wykupem ziemi zajmował się także Skarb Państwa. Do lat 30. XX wieku wykupił około 9000 hektarów. Pomimo sprzeciwów osób zajmujących się rozwojem turystyki na tym obszarze udało się jeszcze przed II wojną światową doprowadzić do utworzenia Parku Przyrody w Tatrach. Stanowił on jedną z jednostek Lasów Państwowych a jego celem była ochrona tatrzańskich okazów fauny i flory.

Wybuch II wojny światowej na kilka lat wstrzymał prace prowadzące do powstania parku narodowego. Jednak wkrótce po wojnie powrócono do tej idei. We właściwy dla siebie sposób ówczesne polskie władze znacjonalizowały tereny Tatr, które należały do osób prywatnych. Na zajętym w ten sposób obszarze w 1947 roku utworzono jednostkę pod nazwą Tatrzański Park Narodowy. Natomiast terytoria wykupione przed wojną przez Skarb Państwa zaadaptowano na rezerwat przyrody. Wkrótce oba te miejsca połączono i rozszerzono o kolejne tereny. W wyniku tego w 1954 roku powstała zupełnie odrębna jednostka jaką jest dzisiaj Tatrzański Park Narodowy. Wydane wówczas rozporządzenie o powstaniu TPN weszło w życie z dniem 1 stycznia 1955 roku.

Współcześnie Tatrzański Park Narodowy obejmuje cały obszar Tatr po polskiej stronie (Słowacja ma swój własny odpowiednik TPN) oraz część Pogórza Bukowińskiego a także Rowu Podtatrzańskiego. Większość terytoriów TPN należy bezpośrednio do parku. Właścicielem części wykupionej przed wojną przez Towarzystwo Tatrzańskie jest aktualnie PTTK, część należy do Wspólnoty Leśnej Uprawnionych Ośmiu Wsi, a część (choć już niewielka i wciąż malejąca) należy do osób prywatnych.

Tereny objęte przez TPN znajdują się na liście Rezerwatów Biosfery UNESCO.

Natura w Tatrzańskim Parku Narodowym

Same w sobie Tatry stanowią wspaniały przykład gór o trzonie złożonym ze skał krystalicznych. W ich ścianach znajdują się liczne jaskinie. Góry te są również usiane innymi zjawiskami krasowymi.

Wśród roślinności na terenie TPN znajduje się wiele endemitów. Należą do nich na przykład dębik ośmiopłatkowy, warzucha tatrzańska, wiechlina granitowa oraz wiechlina tatrzańska, a także wierzba żyłkowana. Opisując tatrzańską roślinność należy pamiętać przede wszystkim o jej piętrowości. Najniżej znajdują się głównie bory świerkowe. Dalej rośnie głównie kosodrzewina. Wyżej znajduje się roślinność typowo alpejska, jak na przykład goździk lodowcowy czy sasanka alpejska. Na najwyższym poziomie roślinność jest bardzo uboga. Można tam jednak spotkać okazy jaskra lodnikowego czy goryczki przezroczystej.

Także u przedstawicieli tatrzańskiej fauny można znaleźć endemity. Ich liczba jest szczególnie wysoka wśród bezkręgowców. Typowe dla polskich Tatr zwierzęta występujące w ich niższych partiach to jeleń, łasica pospolita, niedźwiedź brunatny, orzeł przedni, pomurnik, ryś i sarna europejska. W wyżej położonych partiach można spotkać kozicę oraz świstaka.

Wspaniałymi okazami natury są również tatrzańskie jeziora, które cechują się wysoką przezroczystością wód.

Turyści w Tatrzańskim Parku Narodowym

W ciągu roku na terenie TPN potrafi zjawić się nawet do dwóch i pół miliona osób. Czekają na nich liczne mieszczące się na obszarze chronionego terenu schroniska. Dwa najbardziej popularne to schronisko PTTK nad Morskim Okiem oraz schronisko PTTK w Dolnie Pięciu Stawów. Stanowią one również bazy wypadowe dla wspinaczy. U podnóża Tatr największym miastem będącym jednocześnie zapleczem turystycznym dla tego miejsca jest Zakopane.

Na turystów czeka również gęsta sieć szlaków prowadzących na różne partie wysokościowe w Tatrach. Oprócz tego tereny te są usiane trasami zjazdowymi,  na które można dostać się za pomocą licznych kolei linowej oraz wyciągów krzesełkowych i orczykowych.

Szeroko pojęta eksploatacja turystyczna prowadzi jednak do wielu zniszczeń, zanieczyszczania środowiska oraz nadmiernego wykorzystywania zasobów tego terenu. Dlatego też Tatrzański Park Narodowy stale musi prowadzić wzmożoną działalność na rzecz ochrony tatrzańskiej przyrody.